Week vragen

Utopisch model vragen                                        Week 2

Vind het originele citaat van Vitruvius over de vitruviaanse man.

Leonardo is duidelijk illustreren Vitruvius ' De Architectura 3.1.2-3

NederlandsVoor het menselijk lichaam is zo ontworpen door de natuur dat het gezicht, de kin naar de top van het voorhoofd en de laagste wortel van het haar, een tiende van de gehele hoogte, de open kant van de pols naar de punt van de middelvinger is precies hetzelfde, de kop van de kin naar de kroon een achtste en de nek en de schouder van de bovenkant van de borst om de laagste wortel van het haar is een zesde, van het midden van de borst om de top van de kroon is een vierde. Als we de hoogte van het gezicht zelf, de afstand tussen de onderzijde van de kin tot de onderzijde van de neusgaten is eenderde van het, de neus van de onderzijde van de neus om een lijn tussen de wenkbrauwen hetzelfde; vandaar naar de laagste wortel van het haar is ook een derde, omvattende het voorhoofd. De lengte van de voet is een zesde van de hoogte van het lichaam van de onderarm, een kwart, en de breedte van de borst is een kwart. De andere leden, ook, hebben hun eigen symmetrische proporties, en het was door het gebruik van hen, die de beroemde schilders en beeldhouwers uit de oudheid bereikt om grote en eindeloze roem.

Ook in de leden van een tempel moet er de grootst mogelijke overeenstemming van de symmetrische verhoudingen van de verschillende onderdelen van de algemene omvang van het geheel. Dan weer, in het menselijk lichaam het centrale punt is natuurlijk de navel. Want zo iemand plat worden gelegd op zijn rug, met zijn handen en voeten uitgebreid, en een passer gecentreerd op zijn navel, zal de vingers en tenen van zijn twee handen en voeten van de omtrek van een cirkel daaruit beschreven raken. En net zoals het menselijk lichaam levert een cirkelvormige omtrek, dus ook een vierkant cijfer kan worden gevonden uit het. Want als we de afstand van de zolen van de voeten aan de bovenkant van het hoofd en breng deze maatregel de uitgestrekte armen, wordt de breedte gevonden hetzelfde te zijn als de hoogte, zoals in het geval van vlakke oppervlakken perfect vierkant.

Engels

For the human body is so designed by nature that the face, from the chin to the top of the forehead and the lowest roots of the hair, is a tenth part of the whole height; the open hand from the wrist to the tip of the middle finger is just the same; the head from the chin to the crown is an eighth, and with the neck and shoulder from the top of the breast to the lowest roots of the hair is a sixth; from the middle of the breast to the summit of the crown is a fourth. If we take the height of the face itself, the distance from the bottom of the chin to the under side of the nostrils is one third of it; the nose from the under side of the nostrils to a line between the eyebrows is the same; from there to the lowest roots of the hair is also a third, comprising the forehead. The length of the foot is one sixth of the height of the body; of the forearm, one fourth; and the breadth of the breast is also one fourth. The other members, too, have their own symmetrical proportions, and it was by employing them that the famous painters and sculptors of antiquity attained to great and endless renown.

Similarly, in the members of a temple there ought to be the greatest harmony in the symmetrical relations of the different parts to the general magnitude of the whole. Then again, in the human body the central point is naturally the navel. For if a man be placed flat on his back, with his hands and feet extended, and a pair of compasses centred at his navel, the fingers and toes of his two hands and feet will touch the circumference of a circle described therefrom. And just as the human body yields a circular outline, so too a square figure may be found from it. For if we measure the distance from the soles of the feet to the top of the head, and then apply that measure to the outstretched arms, the breadth will be found to be the same as the height, as in the case of plane surfaces which are perfectly square.

In de Renaissance wordt dit citaat uitgewerkt tot tekeningen. Wat vertelt Wittkower hierover. Maak hiervan een samenvatting en schetsen.

De renaissance-architectuur is net als elke grote stijl uit het verleden gebaseerd op hiërarchie van waarden. De vormen van de renaissance kerk hebben een symbolische waarde dit blijkt uit de wijze waarop renaissance architecten werken en te werk gingen. De kerkenbouwers van de 15 eeuw weken af van de traditionele plattegrond van een kerk, zei gingen werken met een centrale plattegrond. Er word steeds meet afgeweken van de standaarden en van het geloof.  De religie in de renaissance werd vervangen door de autonomie van de mens.

Schrijver Alberti schreef een van de eerste boeken over de ideale renaissance kerk.  Alberti spreekt veel lof uit over de cirkel volgens hem verkiest de natuur zelf de ronde vorm boven andere vormen. De bewijzen hiervoor zijn de sterren , de aarde en de bomen. Er zijn 9 geometrische vormen die door Alberti voor kerken worden aanbevolen: Cirkel, vierkant, vijfhoek, de achthoek, de tienhoek en de twaalfhoek. (al deze vormen worden afgeleid van de cirkel) Ook noemt hij nog het dubbel vierkant en de helft van het vierkant (rechthoek)

De negen grondvormen kunnen worden uitgebreid door het aanbouwen van kapellen. Voor plattegronden die zijn afgeleid van een vierkant beveelt Alberti 1 koorkapel aan de hoofdas. Daarnaast kunnen er ook kapellen worden aangebouwd aan de zijkant. Bij cirkelvormige plattegronden zijn 6 of 8 kapellen mogelijk. De vorm van de kapellen moet rechthoekig of halfrond zijn.

Alberti zag een continuïteit tussen de religieuze bouwwerken van de Romeinen en de vroegchristelijke kerken. Zijn niet aflatende aandacht voor cirkelvormige en polygonale kerken verraad zijn grote passie voor de gecentraliseerde geometrische plattegrond.

In de door Alberti aanbevolen kerktypen ontbreken de traditionele basilica. De Basilica is voor hem als zetel van de rechtspraak in de oudheid verwant aan de tempel. In zijn boeken word de Basilica dan ook nauwelijks genoemd.

Alberti’ s ideale kerk: de schoonheid moet de verbeelding te boven gaan. Deze overweldigende schoonheid heeft een machtige werking op de mensen.

Schoonheid bestaat uit rationele ordening en samensmelting van proporties van alle delen van een gebouw, zodanig dat elk deel zijn absolute vorm en omvang heeft dat niets kan worden toegevoegd of weggelaten zonder dat de harmonie van het geheel wordt verstoord. Deze verhoudingen zijn 1:2, 2:3 en 3:4. Dit is een universeel geldende wet van de harmonie.  De renaissance-architectuur is net als elke grote stijl uit het verleden gebaseerd op hiërarchie van waarden. De vormen van de renaissance kerk hebben een symbolische waarde dit blijkt uit de wijze waarop renaissance architecten werken en te werk gingen. De kerkenbouwers van de 15 eeuw weken af van de traditionele plattegrond van een kerk, zei gingen werken met een centrale plattegrond. Er word steeds meer afgeweken van de standaarden en van het geloof.  De religie in de renaissance werd vervangen door de autonomie van de mens.

Schrijver Alberti schreef een van de eerste boeken over de ideale renaissance kerk.  Alberti spreekt veel lof uit over de cirkel volgens hem verkiest de natuur zelf de ronde vorm boven andere vormen. De bewijzen hiervoor zijn de sterren , de aarde en de bomen. Er zijn 9 geometrische vormen die door Alberti voor kerken worden aanbevolen: Cirkel, vierkant, vijfhoek, de achthoek, de tienhoek en de twaalfhoek. (al deze vormen worden afgeleid van de cirkel) Ook noemt hij nog het dubbel vierkant en de helft van het vierkant (rechthoek)

De negen grondvormen kunnen worden uitgebreid door het aanbouwen van kapellen. Voor plattegronden die zijn afgeleid van een vierkant beveelt Alberti 1 koorkapel aan de hoofdas. Daarnaast kunnen er ook kapellen worden aangebouwd aan de zijkant. Bij cirkelvormige plattegronden zijn 6 of 8 kapellen mogelijk. De vorm van de kapellen moet rechthoekig of halfrond zijn.

Alberti zag een continuïteit tussen de religieuze bouwwerken van de Romeinen en de vroegchristelijke kerken. Zijn niet aflatende aandacht voor cirkelvormige en polygonale kerken verraad zijn grote passie voor de gecentraliseerde geometrische plattegrond.

In de door Alberti aanbevolen kerktypen ontbreken de traditionele basilica. De Basilica is voor hem als zetel van de rechtspraak in de oudheid verwant aan de tempel. In zijn boeken word de Basilica dan ook nauwelijks genoemd.

Alberti’ s ideale kerk: de schoonheid moet de verbeelding te boven gaan. Deze overweldigende schoonheid heeft een machtige werking op de mensen.

Schoonheid bestaat uit rationele ordening en samensmelting van proporties van alle delen van een gebouw, zodanig dat elk deel zijn absolute vorm en omvang heeft dat niets kan worden toegevoegd of weggelaten zonder dat de harmonie van het geheel wordt verstoord. Deze verhoudingen zijn 1:2, 2:3 en 3:4. Dit is een universeel geldende wet van de harmonie. 

Filarete schreef: ‘Wij christenen bouwen hoge kerken opdat degenen die ze betreden zich verheven voelen en de ziel zich kan verheffen tot de contemplatie van God’.  Hij stelde ook dat de aanblik van de cirkel een kalmerend effect op het gemoed heeft. Op empirisch gebied kwam hij tot de volgende conclusies over dit soort vormen. Er waren drie hoofdtypen: de ronde vorm (goddelijke), het rechthoek en een mengvorm van de eerste twee vormen.

De eerste is vooral centraal bouw (polygonale kerken), kijk naar het pantheon, gebaseerd op het Griekse krui. De tweede zijn vooral ‘middeleeuwse kerken’ met een schip, in de vorm van een Latijns kruis. En de derde is een kerk met het schip van de middeleeuwse kerk, met centraal bouw op de de kruising (zie schetsen), ook wel een ‘composiet’ genoemd. Veel kathedralen zijn op deze manier gebouwd. De verhoudingen bij deze composieten vormen zijn weer gebaseerd op het menselijke lichaam. Leonardo Da Vinci heeft hiervan ook theoretische ontwerpen gemaakt. Deze ontwerpen illustreren de enorme betekenis die door de renaissance-architecten aan het geentraliseerde deel werd toegekend. Ook Francesco di Griorgio was enthousiast over het concept centraal bouw. Dit is terug te zien in zijn vele tekeningen en manuscripten. Verder is Francesco het eens met Alberti over de theorie van organische proporties en symmetrie. Wel was er (meer dan Alberti) van overtuigd van de goddelijke symboliek achter de cirkel.

Veel meesters uit de hoog renaissance-tijdperk hebben Vitruvius zeer intensief bestudeerd. Dit zijn bijvoorbeeld Leonardo Da Vince, Bramante, Peruzzi, Fra Giocondo, Antonio da Sangallo en Fabio Calvi. Hieruit ontstond de poging tot oprichting van de Virtuviaanse Academie. Zover is het echter nooit gekomen.

Vitruvius was bezig met de vragen: ’Hoe moeten sacrale gebouwen eruitzien?’ en ‘Wanneer zijn hun delen goed geproportioneerd en harmoniëren ze met elkaar?’. Deze proporties haalt hij uit de verhoudingen in het menselijke lichaam. Dit laat hij zien door zijn schetsen van een goed gebouwde man , met zijn handen en voeten uitgestrekt, te tekenen in de twee meest volmaakte geometrische vormen; de cirkel en het vierkant. Dit beeld beheerste de fantasie van vele renaissance-architecten. Vele geleerden hebben dit beeld dan ook veelvuldig uitgewerkt, alleen heeft Leonarda Da Vinci de meest nauwkeurige (en bekende) versie van dit concept gemaakt (zie afbeelding). Cesariano, wijdde aan dit concept twee illustraties en een uitgebreid commentaar, culminerend in de stelling dat met behulp van de stelling dat met behulp van het Vitruviaanse figuur van alles wat er op de wereld bestaat de proporties kunnen worden bepaald. Wat goed te zien is, is dat veel van deze wetenschappers uit die tijd onderling ook veel contact hadden en ideeën uitwisselde.

De Vitruviaanse man heeft voor Zorzi (een bedelmonnik en neoplatonist) een dubbele betekenis. Zij ontsluit via de zichtbare, materiele wereld (‘homo-mundus’) de onzichtbare, geestelijke relatie tussen de ziel en God.

Leonardo Da Vinci hield zich gedurende deze tijd vooral bezig met het vraagstuk: ‘Hoe mag/kan je dit verband tussen de mens en God ‘eervol’ verwezenlijken in de architectuur?’. Zijn worsteling met de centraal gebouwde kerk komt dan ook hiervandaan. Da Vinci had het plan om het baptisterium in Florence van zijn grondvesten te tillen en het op een sokkel te plaatsen. Dit zou betekenen dat Leonardo zich aansluit bij het idee van Alberti om een kerk geïsoleerd en verheven van zijn omgeving staat, zodat het zich onttrekt aan de alledaagse zaken en gebouwen.

De hiernaast weergegeven schetsen zijn weergaven van de mogelijke vormen die een centraal gebouwde kerk zou kunnen hebben, gebaseerd op de cirkel en het vierkant. 

Geef voorbeelden in schetsvorm hoe de Gulden snede is terug te vinden in het menselijk lichaam. 

Utopisch model vragen                                        Week 3

Omschrijf de symbolische relatie tussen de piano nobile met het vergezicht van de Veneto villas van Paladio. Maak hierbij een koppeling naar de tocht van fransesco.

Palladio maakt in zijn gebouwen gebruik van het piano nobile als centrale ruimte. Hij wil suggereren dat je vanuit deze ruimte direct tot aan de horizon kunt kijken. Deze zichtlijnen verduidelijkt hij door het gebruik van “pad” naar de horizon te verduidelijken. Zijn inspiratie voor de piano nobile haalt hij uit het verhaal van Fransesco Petrarch die de Mont Ventoux beklom puur en alleen voor het uitzicht over de horizon.

De Italiaanse dichter Fransesco Petrarch schreef over zijn beklimming van de Mont Ventoux (hoogte 1912 meter) op 26 April 1336 in een bekende brief gepubliceerd als één van zijn Siles (IV, 1). In deze brief, geschreven rond 1350, schreef Petrarch dat hij de eerste persoon na de oudheid was die de berg beklom voor het uitzicht tot aan de horizon.

Benoem en omschrijf de vaste elementen die terug zijn te vinden in de veneto villa’s van Andrea Palladio. Wijd hierbij uit over de soberheid van de architectuur in relatie tot natuur en het goddelijk model van de Renaissance.

Vaste elementen:

Indeling en opbouw van de veneto villa zijn ongeveer evenredig

Het begint met de hal waar je binnenkomt deze heeft een vorm van een vierkant en hier wordt je ontvangen. Dit is de primaire ruimte van de villa. Hier gebruikt alles wat belangrijk is en waar iedereen welkom is. Deze ruimte rondom en naast de vierkante hal zijn de secundaire ruimte van het gebouw. Hier vinden dagelijkse bezigheden plaats die afgezonderd gebeuren.

Daarnaast heeft iedere villa een ruimte waar je de natuur kan bewonderen en tot rust kan komen.

Natuur speel een belangrijke rol.

Alle villa zijn gelegen in een enorm landschap dat bepaalde relatie heeft met de villa. Palladio vond het heel belangrijk om de villa’s zo te plaatsen dat de landgoed een belangrijk deel uitmaakte van het geheel. Dit was in de Renaissance heel erg belangrijk. Hij gebruikte het landgoed al afscherming en voor de privacy maar voor het grootste deel is het om de schoonheid en pracht van de villa’s te benadrukken. Palladio zorgt ervoor dat de natuur om de villa rust uitstraalt en de villa in het middelpunt staat.
De villa hebben symmetrie assen sommige hebben er 1 andere zelfs 2. Deze symmetrie probeert hij terug te krijgen in het landschap. Hierdoor creëert hij zichtlijnen en looplijnen in het landschap om duidelijke symmetrie te laten zien. Door de loop en zichtlijnen aan beide kanten van de villa hetzelfde te situeren gaat het landschap bij de villa horen. De lijnen wil hij nog een benadrukken door er bomen langs te zetten in een kaars rechte lijn. Wanneer dit gebruikt heeft het landschap dus een hele belangrijke relatie met de villa.

Gebruik van natuurlijke verhoudingen

Palladio maakt in iedere villa gebruik van natuurlijke verhoudingen zoals bijvoorbeeld de gulde snede of de vitruvian man. Ook maakte hij gebruik van symmetrie in zowel zijn landschap als villa’s. Getallen zijn erg belangrijk voor zijn gebouwen vooral de getallen 6 en 10. Dit omdat de som van 1,2,3 en 4 tien is en wanneer je 1,2 en 3 bij elkaar optelt krijg je zes wanneer je die getallen keer elkaar doet is je uitkomst nog steeds zes.

Het gebruik van de natuur in een vaste symmetrie

De villa hebben symmetrie assen sommige hebben er 1 andere zelfs 2. Deze symmetrie probeert hij terug te krijgen in het landschap. Hierdoor creëert hij zichtlijnen en looplijnen in het landschap om duidelijke symmetrie te laten zien. Door de loop en zichtlijnen aan beide kanten van de villa hetzelfde te situeren gaat het landschap bij de villa horen. De lijnen wil hij nog een benadrukken door er bomen langs te zetten in een kaars rechte lijn. Wanneer dit gebruikt heeft het landschap dus een hele belangrijke relatie met de villa.

In de Renaissance stond goddelijkheid ver boven de natuur, Palladio deed dit juist niet hij vond de natuur het belangrijkste aspect voor het maken van een villa. Door gebruik te maken van de natuur laat hij de villa belangrijk worden en zet hij het zo in het middelpunt. Door zo gebruik te maken van de natuur hoeft de villa niet zo bewerkt worden dat deze de aandacht trekt. Hierdoor zijn de villa’s van Palladio sober en dus niet aandacht trekkend. Dit is dus ook niet nodig hiervoor zorgt de natuur.

Utopisch model vragen                      Week 4

Wijd uit over het commentaar van Daniele Barbaro over de proporties bij het Derde Boek van Vitruvius. Citeer en beschrijf uitgebreid het belang en de vanzelfsprekendheid van proporties in gebouwen. Ondersteun dit met schematisch schetsen.

Daniel Barbaro was de opdrachtgever van de bouw van Villa Barbaro en was verder een verhoudingsgeleerde. Hij heeft verschillende commentaarschriften over het werk van Vitruvius geschreven.

Barbaro vindt dat het werk van Vitruvius geen echt proportieleer bevat. Daarom voegde Barbaro de behandeling van de proporties toe bij het derde boek van Vitruvius. Uitspraak: ‘Piu a dentro, a ritrovare la veritá delle cose” (om de in de dingen verborgen waarheid te onderzoeken). Hiermee wende hij zich tot de lezer om actief te zoeken naar deze waarheid. Hij begint zijn commentaarschrift met pure getal verhoudingen, zoals breuken. Hij stelt dat de ‘proportionalitá’ (vergelijking van proporties) het wezen van elke kunst verklaart.  Het systeem van ‘Alchindo’ is een belangrijk verhoudingssysteem volgens Barbaro. Op de pure verhoudingen heeft Barbaro niet echt een unieke visie, maar wat wel apart is, is dat hij het gebruik van de ze verhoudingen op elke mogelijke manier aanmoedigt. Wel stelt hij dat hierbij de proporties wel nauw nagestreefd moeten worden, omdat dit anders ten koste gaat van de schoonheid. Uitspraak: ‘Getallen hebben een goddelijke krachten als de proporties harmonisch zijn. Alle kunst moet als muziek zijn. Daarbij is het menselijke lichaam even consonant harmonisch als akkoorden op een gitaar.

Proporties zijn gebaseerd op een rationele theorie. Barbaro het dezelfde visie op proporties als Silvio Belli in zijn boek “Della Proportione, et Proportionalitá” beschreef. De theorie en de praktijk van de proporties waren in de Renaissance niet van elkaar gescheiden. Bovendien mogen de proporties in de bouwwerken  van deze tijd niet als een zuiver esthetisch fenomeen worden beschouwd. Onder de Rennaisance-koepel was een masn als Barbaro in staat een zwakke echo op te vangen van de onhoorbare muziek der sferen.